Leren over de Goudse bodem met 100 rodekoolplantjes

Op 14 mei vond de startbijeenkomst plaats van ‘Voedselverhalen – de rodekool-editie’ een project van Johanna Weggelaar, initiatiefnemer van Voedselverhalen. Met het project wil Weggelaar met de deelnemers aan het project leren over de geschiedenis en toekomst van de stad en de bodem van Gouda. Voor het rodekoolproject zocht ze de samenwerking op met beeldend kunstenaar en onderzoeker Kristof Vrancken, initiatiefnemer van mijnKOOL in België. Hij lichtte deze eerdere editie van het rodekoolproject deze avond toe aan 25 enthousiaste Gouwenaars, die aan het eind van de avond vertrokken met ‘hun’ rodekoolplantjes, nu ongeveer 10 centimeter hoog en niet meer dan een dun steeltje met wat blad. De plantjes worden op dit moment verspreid over heel Gouda in de grond gezet.

Van België naar Gouda

Het Goudse rodekoolproject vond zijn oorsprong in België. De Belgische Kristof is beeldend kunstenaar, docent en onderzoeker aan LUCA School of Arts in Genk en daarnaast verbonden aan het Media Culture and Policy Lab van de KU Leuven. In 2017 startte hij voor zijn doctoraatsonderzoek samen met Giacomo Piovan van Social Matter het participatieve en artistieke project ‘mijnKOOL’ op om te onderzoeken hoe hij als fotograaf ecologische problematieken in beeld kon brengen. Dat begon met een onderzoek naar organische fotografische processen, waarbij zijn focus kwam te liggen op fotografie met plant- en bloempigmenten, zogenaamde anthotypes. Hij putte hiervoor uit zijn directe omgeving in Genk: een dorp dat tussen 1900 en 1950 groeide tot de derde grootste Vlaamse industriestad met de bouw van drie steenkolenmijnen. In 1988 sloot de laatste mijn. De mijnindustrie zorgde ervoor dat de economische welvaart in de Limburgse regio groeide, maar het bracht tegelijkertijd ook ecologische problematieken met zich mee.

Kleur als graadmeter 

De Genkse grond vormde de voedingsbodem voor het project, dat werd ontwikkeld in samenwerking met het Emile Van Dorenmuseum en de Stad Genk. Op verschillende locaties en tuinen in de industriestad plantten Kristof en Giacomo samen met de inwoners rodekoolplantjes, een gewas waarvan de kleur verandert, afhankelijk van de zuurtegraad van de bodem. De pigmenten van de kolen werden vervolgens gebruikt in een ambachtelijk fotografisch proces – het anthotype – waarbij de kleur van het beeld direct de samenstelling en zuurtegraad van de lokale grond weerspiegelt. mijnKOOL slaat zo een brug tussen kunst en wetenschap, en zet aan tot nadenken over onze relatie met de bodem, voedselproductie en de leefomgeving.

Andere omstandigheden    

En nu krijgt het rodekoolproject vorm in Gouda. Johanna: ‘Gouda gaat zijn eigen verhaal schrijven. De stad heeft met andere omstandigheden te maken dan Genk. Door de bodemdaling hogen veel mensen hun tuinen op, we hebben dus een minder ‘oorspronkelijke bodem’ dan wellicht op andere plekken in het land. Ik ben benieuwd of je dat terugziet.’ Met dit ‘citizen science’-project, een project waarin inwoners van de stad samen onderzoek doen, hoopt Johanna met Gouwenaars in gesprek te kunnen gaan: ‘De natuur bevindt zich nu buiten de stad. Ik wil graag vooruitkijken: hoe kan dit er in de toekomst uitzien? Kunnen we voedsel verbouwen in de stad?’

Van Plaswijck tot Korte Akkeren, van geveltuin tot Voedselbos

De deelnemers aan dit rodekoolproject komen uit heel Gouda en hebben grote plannen voor hun plantjes. Iedereen krijgt er in ieder geval drie mee, om de kans op slagen te vergroten, en de plantjes belanden in balkonbakken, geveltuintjes en het Voedselbos. Bij de Warmoezerij ligt er al een bed te wachten op de kool, de volkstuin bij de Stolwijkersluis kleurt straks paarsrood en in de Barbaratuin, de kindermoestuin in de binnenstad wordt er straks zelfs door de kinderen voor de rodekool gezongen of gepraat, op advies van de Belgische rodekoollega's. Twee deelnemers brengen de plantjes naar hun werk bij de Irishof en Hanepraij, waar de bewoners er ook zorg voor zullen gaan dragen.

De planning

Ben je benieuwd naar het proces? De plantjes gaan op dit moment de grond in. Op verschillende plekken in de stad kun je ze bewonderen en zien groeien, een deel groeit in particuliere tuinen. In september worden de volgroeide kolen geoogst en vastgelegd op beeld. Rond november staat er een feestmaal op de planning met heel veel rodekoolrecepten!

Wil je op de hoogte blijven van de rodekoolverhalen? Je kunt deze volgen via www.voedselverhalen.nl, de website van Buurtgroen Gouda (onder projecten), of ons Instagram-account: @voedselverhalen.gouda. Voor meer informatie kun je contact opnemen met Johanna Weggelaar: info@voedselverhalen.nl.   

Foto's: Kristof Vrancken en Jessica Vlastuin